E-ticarətin növləri və üstünlükləri
E-ticarət, kompüter şəbəkələrinin köməyi ilə həyata keçirilən bütün maliyyə və ticarət əməliyyatlarını, bundan əlavə belə əməliyyatlar aparılmasına aid biznes proseslərini əhatə edən iqtisadiyyatın bir sahəsidir və biznes qurmaq üçün qlobal kompüter şəbəkəsi texnologiyalarının istifadəsini nəzərdə tutur. Müasir biznesdə yaranan demək olar ki, bütün prosesləri tək bir sistem halında birləşdirməyə imkan verir. E-ticarət internet vasitəsilə məhsul və ya xidmətlərin satışı və satın alınmasıdır.
İstehlakçılar internetdən istifadə edərək məhsul və ya xidmətlər üçün axtarış edə bilər, bununla yanaşı həm də sifariş verərək ödəniş edə bilərlər. Bundan başqa digər istifadəçilərlə məhsul və ya xidmət haqqında fikir mübadiləsi apara və məlumat paylaşa bilərlər. Hökumət təşkilatları internetdən vergi bəyannamələri toplamaq və rəsmi məlumatları yaymaq üçün istifadə edə bilərlər.
E-ticarətə aşağıdakılar daxildir:
- elektron informasiya mübadiləsi (Electronis Data Interchange, EDI),
- Elektron Fon Transferi (EFS),
- elektron ticarət (e-trade),
- elektron pul (e-cash),
- elektron marketing (e-marketing),
- elektron bankçılıq (e-banking),
- elektron sığorta xidmətləri (e-insurance).
Elektron ticarətin növləri
E-ticarətin bölündüyü bir sıra ümumi tanınmış kateqoriyalar var.
B2B və ya biznes planı
Bu cür qarşılıqlı fəaliyyət prinsipi çox sadədir. Belə ki, bir müəssisə başqa bir müəssisə ilə ticarət edir. B2B – elektron ticarətin ən perspektivli və fəal inkişaf edən sahələrindən biridir. İnternet platformalarında əməliyyatları bütün mərhələlərdə əhəmiyyətli dərəcədə sadələşdirərək, ticarətin daha aktiv və şəffaf olmasını təmin edir.
B2C sxemi və ya iş müştəri
Bu halda müəssisə müştəri ilə birbaşa ticarət edir. Burada bir qayda olaraq, malların pərakəndə satışından danışırıq. Müştəri üçün kommersiya əməliyyatlarının aparılmasında belə bir üsul alış-veriş prosedurunu asanlaşdırmaq və sürətləndirmək imkanı verir.
C2C sxemi və ya istehlakçı-istehlakçı
Elektron ticarətin həyata keçirilməsinin bu yolu, iki istehlakçı arasında olan əməliyyatların icrasını nəzərdə tutur. Bu cür sistemlərin müştərilər üçün əsas üstünlüyü ondan ibarətdir ki, mağazalarıa nisbətən məhsulun qiyməti bir az aşağı olur.
Elektron ticarətin üstünlükləri
Təşkilatlar üçün:
- Qlobal miqyasda olması
- Xərclərin azaldılması
- Təchizat Zəncirinin Təkmilləşdirilməsi
- İşin həmişə açıq olması
- Bazarda malların sürətli çıxışı
İstehlakçılar üçün:
- Anonimlik
- Geniş çeşidli məhsul və xidmətlər
- Şəxsiləşdirmə
- Ucuz məhsullar və xidmətlər
- Çatdırılma
Cəmiyyət üçün:
- Geniş xidmətlər (məsələn, təhsil, səhiyyə, ictimai xidmətlər)
- Yaşayış standartlarının yaxşılaşdırılması
- Milli təhlükəsizliyin gücləndirilməsi